“Oh, East is East, and West is West, and never the twain shall meet…”

“Oh, Oost is Oost, en West is West, en nooit zullen de twee elkaar ontmoeten …

Deze openingsregel van een gedicht van Rudyard Kipling uit 1889, wordt vaak aangehaald om te suggereren dat Oost en West in die mate twee verschillende werelden of culturen zijn dat ze elkaar nooit volledig of ten diepste zullen begrijpen.

Nochtans wilde Kipling net iets anders zeggen, want de volgende regels luiden:

“But there is neither East nor West, Border, nor Breed, nor Birth,
when two strong men stand face to face, though they come from the ends of the earth!”

“Maar er is noch Oost noch West, Grens, noch Ras, noch Afkomst,
wanneer twee sterke mannen oog in  oog komen te staan, al komen ze van de uiteinden van de aarde!”

En dat is dan ook exact wat er gebeurde toen vier jaar later, in 1893, Swami Vivekananda als vertegenwoordiger van India en het Hindoeïsme voor het eerst een lezing kwam geven in het Westen, voor het Wereldparlement van Religies in Chicago, een eerste interreligieuze bijeenkomst van die omvang in de geschiedenis.

Sindsdien zijn vele bekende goeroes en leraren vanuit het Oosten naar het Westen gereisd, waardoor meditatie en yoga wijdverbreid bekend werden. Echter, naarmate het publiek groeide, werd het ook meer gepopulariseerd, zelfs gecommercialiseerd, wat leidde tot een zekere oppervlakkigheid.

De groeiende interesse in meditatie en mindfulness, een specifieke meditatievorm, is op zich een positieve ontwikkeling. Wanneer je tegenwoordig een psycholoog of therapeut consulteert vanwege een slecht gevoel, burn-out of psychische problemen, word je vaak naast de gesprekken of therapie doorverwezen om mindfulness-sessies bij te wonen of krijg je het advies om hierover zelf informatie op te zoeken online of in de boekhandel.

Daarom begint deze gids met een eenvoudige en praktische introductie tot meditatie en yoga (deel 1), die zowel de basisprincipes kort uitlegt als de benodigde praktische oefeningen biedt. Dat is alles wat je nodig hebt om zelfstandig te beginnen. Deze gids, zowel deel 1 als 2, werd aanvankelijk geschreven als een lessenreeks in het kader van een interlevensbeschouwelijk project voor jongeren uit de derde graad middelbaar onderwijs (achttienjarigen) tijdens de coronaepidemie, en werd nu licht aangepast voor een breder publiek.

De populariteit en algemene bekendheid van yoga en meditatie brengen echter een risico met zich mee: het gevaar bestaat dat men niet verder kijkt dan de voordelen voor de fysieke en mentale gezondheid, of het als een middel ziet om zich enkel goed of beter te voelen, of alleen als een preventie tegen burn-out of depressie. Bovendien heeft de vervlakking waarvan hierboven sprake, zelfs geleid tot de miskenning van het wezenlijke, de essentie van yoga en meditatie.

Daarom zullen we in deel 2 de horizon voor de lezer verbreden met de oorspronkelijke doeleinden van yoga en meditatie en zo een glimp bieden van waar het eigenlijk om draait bij yoga en meditatie. Bij yoga denkt men vaak aan het doen van fysieke oefeningen, maar dat is net zo een voorbeeld van een foute of beperkte opvatting van het begrip. Het Oud-Indische woord ‘yoga’ is etymologisch gezien identiek aan het Nederlandse ‘juk’. Hoewel ‘juk’ later een negatieve connotatie heeft gekregen zoals in ‘het juk van de wet’ of ‘het juk afwerpen’, was het oorspronkelijk iets dat twee dingen met elkaar verbindt, zoals emmers aan weerszijden van het lichaam, wat het dragen trouwens vergemakkelijkt.

Yoga werkt dus verbindend en leidt tot wat de Indiërs ‘A-dva-ita‘ noemen, letterlijk niet-tweeheid, wat we zouden kunnen vertalen als twee-eenheid: eenheid in de mens, tussen lichaam en geest, tussen denken en doen etc., maar ook eenheid tussen mensen, culturen en religies, tussen mens en natuur of de wereld, en uiteindelijk met de kosmos, het goddelijke, met God.

Om dit te verduidelijken en inzichtelijk te maken, brengen we een bezoek aan de ‘Hall of Fame’, waar we de portretten vinden van oosterse leraren en wijzen die meditatie bekend maakten in het Westen en honderdduizenden tot miljoenen volgelingen kregen. We maken zo onder anderen kennis met Gandhi en Yogananda, waar Steve Jobs, de oprichter van Apple, een grote bewonderaar van was 😊, maar ook met de Maharishi, bij wie The Beatles op bezoek gingen in India, de Dalai Lama, en last but not least, John Main, die christelijke meditatie bekend maakte, ook hier in het katholieke Vlaanderen.

Hopelijk biedt je deze rondgang, zoals gezegd, een glimp van waar het bij yoga en meditatie eigenlijk om draait …. En ik kan deze intro dan ook niet beter afsluiten dan met de woorden van George Harrison uit een voor de oudere generaties welbekende song uit 1970, My sweet Lord, als een voorproefje van deze ontdekkingsreis vanuit het geestelijke verlangen dat in velen van ons ontwaakt of naar ik hoop nog zal ontwaken:

Oh my Lord, My sweet Lord
I really want to see You
Really want to be with You
Really want to see You, Lord
But it takes so long, My Lord.

***

Coming soon …